“Xin đừng nâng linh mục lên cao quá để rồi thất vọng”, tôi xin mượn lời Giám mục Anphongsô Nguyễn Hữu Long để nói đến tình cảnh của những ...
“Xin đừng nâng linh mục lên cao quá để rồi thất vọng”, tôi xin mượn lời Giám mục Anphongsô Nguyễn Hữu Long để nói đến tình cảnh của những người dân giáo xứ Hòa Ninh (Ba Đồn – Quảng Bình) ngay lúc này. Từ những lùm xùm giữa giáo dân và vị linh mục quản xứ liên quan việc nên hay không nên tháo dỡ ngôi nhà xứ cổ; đến nay nó không còn là chuyện về ngôi nhà xứ nữa mà đó là chuyện về những mâu thuẫn, bất hòa, thù hằn trong cộng đoàn giáo xứ và chuyện một bộ phận giáo dân Hòa Ninh đang mất dần niềm tin vào vị chủ chăn của họ.
Giáo xứ Hoà Ninh tiền thân là giáo họ Làng Đoàn và được Giám mục Gauthier Ngô Gia Hậu nâng lên hàng giáo xứ vào ngày 23/12/1864 với tên là Hoà Ninh. Trải qua lịch sử 154 năm với biết bao thăng trầm, những tưởng “Hoà Ninh là đất bình yên/ Trên hoà dưới thuận thiên niên thọ tường”, nhưng lịch sử cho thấy Hoà Ninh đã phải trải qua bao thử thách do thời cuộc và lòng người không thuận. Những dấu ấn về lịch sử của một giáo xứ 154 tuổi đến nay đã không còn, với 3 lần nhà thờ bị phá hủy và được xây dựng mới vào năm 2007, đến nay ngôi nhà xứ cổ kính cũng bị phá hủy bởi “nhân tai” sau những cố gắng giữ gìn của bao thế hệ người Hòa Ninh trong suốt 87 năm.
Ngôi nhà xứ cổ tại giáo xứ Hòa Ninh được xây dựng vào năm 1931 theo lối kiến trúc Pháp, đây được xem là kiến trúc cổ duy nhất còn sót lại của giáo xứ 154 tuổi này, là dấu ấn lịch sử và là niềm tự hào của người Hòa Ninh. Trong suốt 87 năm qua, ngôi nhà xứ cổ đã trở thành nơi chứa đựng kỷ niệm, những ký ức vô giá của biết bao thế hệ giáo dân và linh mục người Hòa Ninh cùng những linh mục về mục vụ tại đây. Ngôi nhà xứ cổ không chỉ có giá trị lịch sử mà còn có giá trị vô giá về tinh thần, tuy nhiên đối với linh mục Nguyễn Xuân Đình thì giá trị của nó không bằng một cái sân bóng đá.
Ngày 1/3/2017, sau khi được bổ nhiệm làm linh mục quản xứ Hòa Ninh, linh mục Nguyễn Xuân Đình chuyển về sinh hoạt và làm việc ngay chính trong ngôi nhà xứ cổ. Là một linh mục ở Hà Tĩnh, vừa mới chân ướt chân ráo chuyển về, có lẽ cũng chưa kịp tìm hiểu nhiều về lịch sử, quê hương và con người Hòa Ninh nhưng chỉ một tuần sau khi về nhận sứ vụ tại đây, linh mục Nguyễn Xuân Đình đã quyết định số phận ngôi nhà xứ cổ 87 năm tuổi mà bao thế hệ người dân xứ đạo Hòa Ninh ra sức gìn giữ đó là: PHẢI PHÁ BỎ. Được biết tại thời điểm đó ngôi nhà xứ mới được giáo dân xây dựng chưa hoàn thiện, vì không có chỗ ở nên linh mục Đình đành gác lại “ý tưởng” của mình. Tháng 8/2017, sau khi ngôi nhà xứ mới vừa hoàn thành và đưa vào sử dụng, linh mục Đình “quyết tâm” kêu gọi giáo dân Hòa Ninh “chung tay” phá nhà xứ cổ để làm sân bóng đá, bởi theo “đánh giá” và “thẩm định” của linh mục Đình thì ngôi nhà xứ cổ đã “xuống cấp trầm trọng”.
Nhờ câu cửa miệng: “Cha làm là làm cho giáo xứ, cho giáo dân Hòa Ninh chứ cha đâu có làm gì cho cha vì cha chỉ ở vài năm rồi đi, khi đó Cha có mang được gì đi theo đâu” mà hình ảnh linh mục Đình bỗng trở nên cao cả, vĩ đại, được sùng kính và tin yêu. Thế nhưng không phải tất cả người dân Hòa Ninh đều nghĩ vậy, không khó để nhận ra rằng, linh mục Đình phá bỏ công trình của tiền nhân và xây dựng những công trình mới nhằm xóa đi những vết tích, dấu ấn của tiền nhân để ghi dấu ấn của riêng mình. Những dấu tích của một giáo xứ 154 tuổi, qua 22 đời linh mục quản xứ, sản sinh cho giáo hội 65 linh mục và phó tế, gần 100 nam nữ tu sĩ nay không còn gì ngoài những dấu ấn của vị linh mục quản xứ mới. Linh mục Đình đã đúng khi nói rằng mình không mang theo được những tài sản vật chất của giáo xứ, cái mà linh mục Đình mang đi đó là những giá trị lịch sử, tinh thần, truyền thống của giáo xứ Hòa Ninh và những dấu ấn của cha ông đã để lại nơi xứ đạo 154 tuổi này.
Trước quyết định của linh mục Đình, nhiều giáo dân, linh mục, tu sĩ là con em giáo xứ Hòa Ninh đã tìm cách thuyết phục, xin linh mục Đình giữ lại ngôi nhà xứ cổ cho giáo xứ Hòa Ninh; thậm chí nhiều giáo dân đứng ra nhận trách nhiệm trùng tu, cải tạo nhưng linh mục Đình nhất quyết phải phá bằng được nhà xứ cổ. Dần dần ngày càng có nhiều giáo dân lên tiếng phản đối quyết định của linh mục Đình, ngay trong giáo xứ cũng chia làm hai ý kiến trái chiều, một bên đồng tình, một bên phản đối từ đó xuất hiện nhiều mâu thuẫn, bất hòa giữa những người con xứ Hòa Ninh vốn nổi tiếng với truyền thống: “đoàn kết, hiệp nhất, yêu thương”. Thường thì vị chủ chăn sẽ là người hòa giải sự bất đồng, lập lại tính đoàn kết trong cộng đoàn giáo xứ, nhưng linh mục Đình không những không hòa giải mà còn làm sâu sắc thêm sự mâu thuẫn, bất hòa và chia rẽ trong giáo xứ. Linh mục Đình đã sử dụng thánh đường để chỉ trích, bêu rếu, nói xấu những linh mục, tu sĩ và cả những giáo dân dám lên tiếng phản đối quyết định của mình.
Đến đây, tôi chợt nhớ đến lời giảng của Giám mục Giuse Nguyễn Chí Linh về chủ đề “Giáo dân và bài giảng của linh mục” trong dịp tĩnh tâm thường niên của giáo phận Đà Lạt vào tháng 2/2009: “…Bài giảng lễ thì lòng thòng và chủ yếu mắng mỏ, hăm dọa, khiển trách, thậm chí bôi bác giáo dân giữa nhà thờ… Diễn đài Lời Chúa là diễn đàn tình thương nhưng rất nhiều cha lợi dụng để trút căm hờn lên đầu giáo dân. Không gì mâu thuẫn bằng linh mục lại là thủ phạm gây chia rẽ trong giáo xứ bằng chính lời nói của chủ chăn. Chúng ta tìm cách trừng trị triệt hạ những người đối lập. Không làm được thì chúng ta đem ra giữa nhà thờ để bêu diếu bôi bác…”
Trước những áp lực mà linh mục quản xứ gây nên, những ý kiến phản đối trong giáo xứ dần ít đi và không ai dám công khai lên tiếng phản đối, có lẽ cái bóng của vị linh mục quá lớn và những người dân đang sống dưới cái bóng đó không thể không cúi đầu. Kết quả của việc này là có đến 94% giáo dân đồng ý khi linh mục Đình tổ chức bỏ phiếu lấy ý kiến về việc phá bỏ ngôi nhà xứ cổ, và ngôi nhà xứ đã bị phá bỏ nhường chỗ cho sân bóng đá theo ý của linh mục Đình.
Đằng sau cảnh ngôi nhà xứ cổ bị đập phá là nỗi đau, nỗi buồn, sự bức xúc, sự thất vọng của biết bao giáo dân, tu sĩ, linh mục người Hòa Ninh. Song có một điều đáng buồn hơn cả, đó là việc chính những người dân Hòa Ninh lại tiếp tay cho linh mục Đình phá hoại những công trình của tiền nhân, đánh đổi những giá trị lịch sử, tinh thần, những gì mà bao thế hệ người Hòa Ninh chung tay gìn giữ để đổi lấy sân chơi cho trẻ.
Có lẽ người dân Hòa Ninh vẫn còn nhớ, vào ngày giáo xứ Hòa Ninh tổ chức lễ kỷ niệm 150 năm thành lập giáo xứ cách đây 4 năm, Giám mục Phaolô Nguyễn Thái Hợp đã nhắc nhở các thế hệ con cháu Hoà Ninh phải ghi nhớ và tiếp tục làm thăng hoa những truyền thống vẻ vang, phong phú mà các bậc tiền nhân Hoà Ninh đã viết lên.
và khai mạc Năm Thánh tại Giáo xứ Hòa Ninh. Ngày 1/8/2014
Khẩu hiệu “Tri ân quá khứ, chấn hưng hiện tại, vững bước tương lai” đặt ngay trước mặt tiền nhà thờ trong dịp lễ kỷ niệm như một lời nhắn nhủ với người dân Hòa Ninh rằng: “Nhìn lại lịch sử vẻ vang của cha ông, chúng ta không dừng lại ở những cảm tình tự hào, nhưng hơn cả, đặt chúng ta trước trách nhiệm kế thừa và phát huy những di sản phong phú mà cha ông đã gây dựng nên”
Giờ đây khi đã đánh mất ngôi nhà xứ cổ, giáo dân Hòa Ninh chợt nhận ra mình không thể đánh mất luôn truyền thống đoàn kết, hiệp nhất, yêu thương của một cộng đoàn 154 tuổi, vì vậy hàng ngàn giáo dân Hòa Ninh trên khắp mọi miền đất nước cũng như hải ngoại đã đồng lòng đứng lên tố cáo những sai phạm của vị linh mục quản xứ. Ngày 19/3/2018, hàng trăm lá đơn tố cáo và cũng chính là lời kêu cứu của của người dân Hòa Ninh trước hiểm họa của “nhân tai” đã đến tay các Giám mục, linh mục giáo phận Vinh cùng các linh mục và giáo dân Hòa Ninh trong và ngoài nước.
Họ đã mất niềm tin vào linh mục quản xứ và đang đặt trọn niềm tin vào những Giám mục đáng kính của họ, giáo dân Hòa Ninh trên khắp mọi miền đất nước cũng như ở hải ngoại cùng những người quan tâm câu chuyện này đang đang hy vọng những điều tốt lành sẽ đến với cộng đoàn giáo xứ trong thời gian tới, giáo xứ sẽ vượt qua hiểm họa “nhân tai”, hóa giải những bất đồng, lập lại tính đoàn kết và gìn giữ những truyền thống quý báu của vùng đất địa linh nhân kiệt với bề dày lịch sử 154 năm.
Qua đây cũng hy vọng mọi giáo dân luôn nhớ đến lời dạy của Giám mục Anphongso Nguyễn Hữu Long : “Anh chị em thương yêu linh mục thì xin đừng để các linh mục, vốn là 3C (Cao quý, Cao cả, Cao cường) lại lâm lụy vào 3Đ (Độc tài, Độc tôn, Độc đoán), 3L (Làm sang, Làm phách, Làm biếng), 3T (Tình, Tiền, Tửu) !!!.Khi thấy linh mục có gì sai trái, xin anh chị em đừng nhắm mắt, bịt tai, ngoảnh mặt…” (Lễ Dầu tại Giáo phận Hưng Hóa năm 2018)
