Tôi là Y NiDi Niê, là người con của dân tộc Êđê và núi rừng Tây Nguyên. Tôi đã suy nghĩ rất nhiều mới đành bỏ ra thời gian để viết bài này. ...
Tôi là Y NiDi Niê, là người con của dân tộc Êđê và núi rừng Tây Nguyên. Tôi đã suy nghĩ rất nhiều mới đành bỏ ra thời gian để viết bài này. Dù biết các bạn theo tín ngưỡng hay tôn giáo nào mà tôi sẽ nói sau đây có thể sẽ chỉ trích tôi vì tôi sẽ đụng chạm đến tôn giáo của các bạn. Nhưng các bạn hãy nhìn nhận lại trước khi muốn chỉ trích tôi nhé. Bởi vì tôi nghĩ nếu tôi cứ mặc kệ hoài như tôi đã từng mặc kệ thì cũng chính tôi là một trong những thành phần tự xóa sổ tục lệ văn hóa của chính gia đình tôi và dân tộc tôi. Tôi sẽ không nói về những tín ngưỡng tôn giáo và khu vực khác. Tôi chỉ nhìn nhận về nơi tôi sinh sống và qua quá trình tìm hiểu lại nguồn cội thì tôi thấy tôn giáo Êđê đang theo đó (Tin Lành) nó chưa thật sự đúng với bản sắc dân tộc chúng ta.
Như chúng ta đã biết, dân tộc Êđê chúng ta ngày nay theo đạo tin lành rất nhiều, theo đạo có thể là điều tốt nhưng cũng có thể cần phải xem xét... Nhiều người cho rằng tôn giáo nào cũng hướng đến cái hay và tốt, vậy tại sao các tôn giáo lại luôn mâu thuẫn và xung đột điểm tốt đó với nhau nhỉ,?, Hay là mỗi tôn giáo họ khái niệm về điều tốt một cách khác nhau, dẫn đến chúng ta cầm gươm đao đánh nhau vì điều tốt sao, dẫn đến khi nói về tôn giáo thì hay bị quy chụp là bới móc, là nhạo báng,?. Vậy thì điểm tốt nhất là điều gì, có phải là chân lý, là sự thật, là truyền thống của mỗi cộng đồng, mỗi dân tộc không vậy, trong đó có người Êđê chúng ta, Chúng ta có cần bảo tồn nó không,?
Còn chúng ta có nên đặt câu hỏi để suy nghĩ không và có quyết tâm thực hiện không mới là vấn đề,. Giờ bạn có là mục sư hay thầy trụ trì đi chăng nữa mà tâm không tốt (ví dụ một số mục sư và trụ trì như tôi biết) thì cái tốt đẹp cũng không hiện lên. Tốt nhất chúng ta nên đạo trong tâm và học hỏi những điều tốt đẹp từ cuộc sống rồi cố gắng sống lương thiện. Biết rằng mỗi người một quan điểm, nhưng thật sự một số người đang lợi dụng những tín ngưỡng tôn giáo để ẩn núp cái xấu xa và mục đích của bản thân họ, Nhưng rồi tốt hay xấu thì cũng sẽ lộ ra thôi.
Tín ngưỡng tôn giáo là quyền của mỗi người, chẳng ai cấm cản ai được. Nhưng vấn đề tôi muốn nói ở đây là tiếng nói từ lương tâm, từ trái tim của người con dân tộc Ê đê,. Văn hóa xa xưa của người Êđê chúng ta không hề có tín ngưỡng tôn giáo nào khác ngoài thờ ông bà tổ tiên và thờ các các vị thần sông, thần núi...và nữ thần Mặt Trời đã sinh ra dân tộc Ê ĐÊ chúng ta, cho chúng ta mọi cái, những vị thần ấy đã gắn bó với chúng ta hàng ngàn năm, vị thần ấy đã đoàn kết chúng ta lại, nếu ko có những vị thần ấy thì chúng ta đã bị đồng hóa từ lâu rồi, Đó là nét văn hóa đã có từ bao đời của người Êđê chúng ta. Vậy tại sao chúng ta không giữ gìn và phát triển mà chạy theo nét văn hóa phương Tây? Hay là mọi người đang cố gắng tây hóa. Nhưng mọi người hãy tỉnh lại và đừng bao giờ nghĩ là chúng ta sẽ tây hóa được. Vì nữ thần mặt trời đã sinh ra ta là người Êđê thì muôn đời muôn kiếp cũng mãi là người Êđê, cũng như tổ tiên của chúng ta đã là người Ê Đê thì hôm nay chúng ta vẫn là người ÊĐê,!
Bấy lâu nay ông cha chúng ta luôn tự hào chúng ta là con cháu của "Nữ Thần Mặt Trời" để rồi chúng ta hôm nay lại bỏ rơi vị nữ thần ấy, thậm chí bây giờ có nhiều người còn tỏ ra coi thường và nhạo báng vị thần đã sinh ra dân tộc Ê đê,! Có phải chúng ta đang bỏ quên chính người mẹ của chúng ta để rồi cố gắng nhận vơ người mẹ khác rồi phải cung phụng và tôn thờ người mẹ ghẻ ấy, chúng ta có bất hiếu không,?
Ngay cả cái tên Anăk Êđê Gar cũng ít người sử dụng đi thay vào chỉ còn gọi là Êđê. Bớt đi một từ cũng bớt đi một ý nghĩa của một cái tên bất cứ ngôn ngữ nào trên thế giới. Các bạn có hiểu tại Êđê được gọi là Anăk Êđê Gar không? Để tôi trích wikipedia cho các bạn rõ "Truyền thuyết của người Êđê kể lại rằng: Một người thủ lĩnh (Krung) từ Ấn Độ tên là Kudaya (Đê) đến xứ sở của công chúa mẹ Xứ Sở tên là Nagar (Gar). Kudaya đã chinh phuc được xứ sở của Nagar sau đó kết hôn với công Chúa mẹ Xứ sở Nagar được phong làm Krung. Con cháu hâu duệ của họ được gọi là Anak Kudaya Nagar sau này rút gọn âm lại thành Anak Đê-Gar có nghĩa là con cháu của thủ lĩnh Ấn Độ Kudaya(Đê) với Công Chúa xứ sở Nagar (Gar)"
Đọc đến đây ít nhiều các bạn cũng đã rõ về nguồn gốc của mình và nhìn thấy nét tương đồng giữa văn hóa của Êđê và Ấn Độ và một số các dân tộc trong khu vực Đông Nam Á như Khmer hay Lào, rõ nét nhất là chế độ mẫu hệ của chúng ta còn tồn tại đến bây giờ. Và nên nhớ ông bà ta ngày xưa không hề biết nói dối để mà dựng lên truyền thuyết hay cổ tích mơ hồ hảo huyền. Nhờ vậy dân tộc ta mới có được bản chất hiền hòa thật thà cho đến bây giờ.!
Quay lại về vấn đề tôn giáo và văn hóa. Vì khác phong tục văn hóa và nguồn gốc, phương tây họ không có những tín ngưỡng cầu cúng. Nên khi Tin Lành truyền giáo tới người Êđê chúng ta, họ đã bắt chúng ta bỏ đi những nét văn hóa đó, họ cho rằng những văn hóa cầu cúng của Êđê đang cung phụng quỷ ma. Nhưng các bạn nên nhớ. Trước khi tin lành đến với Êđê thì cuộc sống người Êđê trước đó đã rất yên bình và ấm no hạnh phúc. Về các phong tục thờ thiêng các vị thần sông thần núi thì điều đó là điều lẽ nhiên. Ở đâu cũng phải có thờ có thiêng có kiêng có lành. Chẳng lẽ chúng ta không nhìn thấy những năng lực siêu nhiên của các thần sông, thần núi luôn hiện hữu mà phải bác bỏ và nhồi nhét tư tưởng vị thần vô hình ngoại lai nào đó,? Ngày nay bạn có thể cầu nguyện để xin ban phước thì ngày xưa ông cha chúng ta cũng xin cầu cúng các vị thần linh để xin phước lành đó sao. Chưa kể các bạn bảo đấng cứu thế của các bạn mắt trần không thể nhìn thấy thì cũng đồng nghĩa với các thần của chúng ta các bạn đâu thể nhìn thấy được? Các bạn đang cố gắng xóa bỏ truyền thuyết cha ông ta để lại thì khác gì tự xóa bỏ chính mình để tự nhận mình là một người nào khác. Vì sao các dân tộc trên thế giới dù thiểu số hay đa số họ luôn cố gắng xây dựng và phát triển văn hóa bản sắc của riêng họ mà các bạn lại tự xóa bỏ để chạy theo văn hóa không liên quan và chẳng có nét tương đồng nào cả.
Nhà nước cũng luôn khuyến khích và hỗ trợ chúng ta trong việc bảo tồn văn hóa và truyền thống của Ê đê chúng ta cơ mà, họ còn vận động cả tổ chức Unesco để công nhận văn hóa Cồng Chiêng Tây Nguyên trở thành văn hóa phi vật thể của thế giới nữa cơ mà. Chúng ta phải tự hào chứ,! Nếu muốn chạy theo và học hỏi thì tại sao các bạn không học hỏi nguồn gốc của chúng ta như Ấn Độ, như Lào, Khmer hay người Kinh, Lào và Khmer họ theo Phật Giáo có nguồn gốc từ Ấn Độ. Và trong Phật Giáo của họ luôn duy trì và luôn luôn giữ nét văn hóa và bản sắc riêng. Từ các văn hóa đời sống đến tín ngưỡng tôn giáo. Phật Giáo của họ đã rất tốt đẹp khi luôn luôn truyền dạy con cháu đúng và phát triển chuẩn văn hóa dân tộc chính mình. Êđê chúng ta cũng từng có những văn hóa rạng rỡ không kém và thiết nghĩ cũng sẽ được phát triển nổi trội nếu như nhiều người không mê muội và hoang tưởng tôn giáo lạ mà phải ruồng bỏ chính những gì cha ông ta để lại. Ví dụ như một số lễ được coi là lễ lớn như tết của người Êđê ngày xưa là mừng mùa lúa mới (nếu còn được duy trì chắc không phải ăn tết âm lịch của người Kinh hay Trung Quốc) và các phong tục cầu cúng khác rất tuyệt vời.Có thể chúng ta hòa nhập chứ không hòa tan,!
Xin được nói thêm là cũng chính những tôn giáo mới đã làm lu mờ đi các tài năng của dân tộc dù rằng người Êđê chúng ta rất có năng khiếu về âm nhạc. Bởi vậy Êđê mới có muôn vàn nhạc cụ dân tộc đặc sắc. Nếu như bên Ấn Độ, Lào hay Khmer đều được để trong chùa truyền dạy các nhạc cụ dân tộc và ca hát thì các nhà thờ Tin Lành Êđê đều không được dạy mà còn bị bắt bỏ chính nhạc cụ dân tộc mình, Các cồng chiêng cùng với muôn vàn nhạc cụ khác của Êđê đều không được sử dụng trong nhà thờ. Những nơi tôn giáo khác thường họp mặt để làm lễ, đọc hay tụng kinh, cầu nguyện, thờ phụng, và giúp đỡ tinh thần lẫn nhau. Họ chỉ dạy cho nhau những điều tốt đẹp và âm nhạc trong tôn giáo cũng thế. Nhưng với tin lành thì không.!
Tôi cho rằng nếu có vị thần nhập khẩu nào đó về Ê đê, thì vị thần đó cũng ko bao giờ hẹp hòi và nhỏ nhoi như vậy đâu, chính con người chúng ta đã nhào nặn vị thần đó trở nên độc đoán và hẹp hòi,!
Dân tộc Êđê chỉ còn vài văn hóa khá mỏng manh là hiện vẫn còn giữ được, tất cả đều bị mất dần, mất dần rồi sẽ dẫn đến bị "mất sạch". Nếu không giữ được nó, không biết dân tộc Êđê sau này còn lại những gì đây,..Chúng ta đã và đang phi dân tộc trong chính dân tộc mình, hay là chúng ta đang tự chuyển đổi gen để thành người da trắng châu Âu đây,?,! Hy vọng các bạn hãy tỉnh lại và ý thức xây dựng bản sắc dân tộc Ê đê đã tồn tại hàng ngàn năm,!
———-
Tâm thư gửi đến đồng bào Êđê của Y NiDi Niê
Đây là bài viết của một bạn trẻ người Ê ĐÊ, rất có tâm huyết về cội nguồn của mình, Còn chúng ta suy nghĩ sao đây,? Nhất là đám Chiên cừu, gà vịt gì đó,!
_PHAT LE _
